Weerstandsvermogen en risicobeheersing

In deze paragraaf gaan we in op de actuele risico’s in relatie tot de paragraaf uit de begroting 2025. Hierbij zochten we aansluiting bij de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing uit de jaarrekening 2024 en de begroting 2026. In deze Burap vindt een actualisatie van de risico’s plaats en volgt een (nieuw) totaaloverzicht. De risico’s hebben deels betrekking op 2025, maar zijn vooral meerjarig van aard.

In de jaarrekening 2024 staat onderstaande tabel met de belangrijkste risico’s opgenomen:

Toelichting op risico’s:

4. Inhuur versus vast personeel
In de begroting van de OMWB geldt als uitgangspunt dat in beginsel het eigen personeel de taken verricht. Gezien de krapte op de arbeidsmarkt lukt het niet altijd om (tijdig) vacatures in te vullen. In sommige gevallen kiest de organisatie ervoor specialistische kennis in te huren vanuit de meerwaarde die dit biedt. Deze externe inzet is duurder dan de uitvoering met eigen personeel, vandaar dat we dit opnemen in de risicotabel. 

Maatregelen: passende sturing op inzet van personeel.

5. Transitie mens en systeem
De eisen die gesteld worden aan onze organisatie en medewerkers blijven snel veranderen. Enerzijds de inhoud van het werk, anderzijds ook andere (digitale) vaardigheden. De opleidingen besteden hier volop aandacht aan, zodat werknemers hun rol binnen de organisatie optimaal kunnen vervullen. De verwachting is dat dit niet in alle individuele gevallen lukt. Het geschatte totale risico dat hiermee samenhangt bedraagt € 600.000 met een kans van maximaal 50%. 

Maatregelen: Het uitvoeren van een correct en zorgvuldig personeelsbeleid, waaronder een adequaat opleidingsprogramma. Daarnaast steeds verdere doorontwikkeling van de organisatie en onderliggende systemen, ondersteund door trainingen gericht op digitale vaardigheden en het programma datagedreven werken.

6. Problematiek Arbeidsmarkt
In aanvulling op punt 4 merken we het volgende op: Omdat de vaste formatie nog niet op het juiste peil is in relatie tot de toenemende werkprogramma's, werkt de OMWB naast inhuur ook met trainees en net-afgestudeerden. De OMWB leidt de jonge, nieuwe collega's 'on the job' op, in een periode van ongeveer twee jaar. In de eerste twee jaar zijn deze collega's nog niet volledig declarabel. De begeleiding verloopt via directe collega's van de dienst. In verband met deze noodzakelijke aanpak heeft de OMWB een tijdelijk productietekort in termen van declarabiliteit. 

Maatregelen: De afgelopen periode is gewerkt aan een inwerkprogramma. Het programma had dusdanig effect dat de trainees eerder en meer declarabel zijn dan aanvankelijk ingeschat. Daarmee is de kans van optreden verder beperkt. Het maximale schadebedrag is bijgesteld naar € 600.000 met een kans van optreden van 50%. 

9. Bovenmatig verzuim
In de begroting 2024 rekenen we met een verzuimpercentage van 5,5%. Het verzuim over 2024 bedraagt daarentegen 6,22% (2023: 5,5%). Het blijft lastig te bepalen hoe het verzuimpercentage zich de komende periode ontwikkelt. Het verschil tussen het rekenpercentage en het verwachte percentage wordt aangemerkt als risico en bedraagt afgerond € 350.000. Bij een kans van 80% betekent dit een gewogen risico van € 280.000.

11. Invoering Omgevingswet
Per 1 januari 2024 is de Omgevingswet van kracht. De invoering van de wet betekent een ingrijpende verandering voor de taakuitvoering. Ondanks gedegen voorbereidingen is de exacte impact van de invoering, ook financieel, nog onvoldoende duidelijk. Een deel van deze kosten komt voor rekening van de OMWB . Hoe hoog deze kosten zullen zijn, is op dit moment nog lastig in te schatten. De eerste ervaringen tonen een negatief effect aan op de kengetallen (waaronder doorlooptijden). Tegelijkertijd is het aantal aanvragen dat is ingediend onder de Omgevingswet beperkt. Gezien de onduidelijkheden die er op dit moment nog heerst, wordt de risico-inschatting gehandhaafd, met een bijgestelde inschatting van de kans van optreden; van 60% volgens de tweede Bestuursrapportage 2024 naar 40%. 

13. Cybercriminaliteit
Ondanks vele investeren rondom informatiebeveiliging, afspraken met ICT-leveranciers en bewustwordingscampagnes onder medewerkers, blijft het risico reëel dat vreemden inbreken op systemen gebruikt door de OMWB. Dit met alle gevolgen van dien. De maximaal ingeschatte schade bedraagt € 1.000.000 aan omzetderving met een kans van optreden van 60%.   

14. Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie (DBA) / Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden (VBAR)
De wet DBA trad in 2016 in werking. Per 1 januari 2025 verviel het handhavingsmoratorium van de Belastingdienst waardoor controle op schijnzelfstandigheid plaats gaat vinden. De OMWB heeft een risico-inventarisatie uitgevoerd bij de aanwezige ZZP’ers en het mogelijke financiële risico in kaart gebracht (circa € 1.100.000).  

Dit risico omvat slechts het fiscale aspect. Aanvullend kunnen ZZP’ers aanspraak maken op een dienstbetrekking met alle rechten, zoals die voor eigen medewerkers gelden. Zeker bij langjarige samenwerking kan dit een kostbare aangelegenheid worden. Een tweede voorbehoud op het (fiscale) risico betreft het niet volledig kunnen uitvoeren van het werkprogramma als gevolg van onderbezetting, of door het ontbreken van specialistische kennis bij beëindiging van betreffende inhuurconstructies. 

Maatregelen: in 2025 werken we actief aan het beëindigen van alle ZZP-constructies en waar mogelijk omzetting naar een dienstbetrekking, dan wel spoedige werving van vervangend, eigen personeel.

Onderstaande tabel geeft de geactualiseerde risico-inventarisatie per 1 mei 2025 weer:

In aanvulling op bovenstaande tabel blijft er aandacht voor het volgende.  Bij de inwerkingtreding van de Omgevingswet verschuift het bevoegd gezag voor bodem en ondergrond en de daaraan verbonden VTH-(basis)taken voor een groot deel van de provincie naar de gemeenten. Voor de begroting 2024 maakten we een inschatting van de impact hiervan op het werkprogramma van de OMWB en stonden bedragen in de bijdrage van de deelnemers. Het is nog niet volledig duidelijk of deze bijdrage voldoende is om de kosten van de overgekomen taken volledig te dekken. In de tweede Burap 2025 gaan we hier verder op in.

Beschikbaar weerstandsvermogen
De weerstandscapaciteit bestaat uit de algemene reserve. De algemene reserve bedraagt eind 2024 € 2.492.000. Vanuit de resultaatbestemming 2024 is € 800.000 toegevoegd. Hetgeen leidt tot saldo per peildatum 1 mei 2025 van € 3.292.000. Uitgaande van het actuele risicoprofiel van € 2.510.000 is de weerstandsratio 1,31. De waarderingstabel van het Nederlands Adviesbureau Risicomanagement (NAR) kwalificeert dit als ‘voldoende’. In de jaarrekening 2024 bedroeg de weerstandsratio 0,99 (‘matig’).