Programmaverantwoording

In dit hoofdstuk volgt een nadere toelichting op de werkplannen 2024 en beleidsmatige ontwikkelingen.

In december 2023 is met alle deelnemers overeenstemming bereikt over de werkprogramma’s voor 2024. Voor 2024 wordt een werkpakket verwacht van ongeveer 380.000 uur. Het totaal aantal declarabele uren over de eerste vier maanden van 2024 ligt in lijn met de norm (per fte) en bedraagt afgerond 126.500 uur.  Of de wettelijke basistaken (Programma 1) en de zogenoemde verzoektaken (Programma 2) volledig volgens de werkplannen 2024 gaan worden uitgevoerd is mede afhankelijk van de daadwerkelijke invulling van de begrote personele capaciteit en de opdrachten die we krijgen binnen P2.

Het programma P1 loopt gemiddeld aardig op schema. We zien dat we achterblijven bij de realisatie van het programma P2. Elk jaar blijken deelnemers voor de zekerheid ruim op te nemen binnen dit programma voor het geval het nodig is. Bij Advies zien we dit ook weer terug, al blijven er bij Geluid wat opdrachten liggen gezien de beperkte bezetting. Het grootse verschil zit in het omzetten van inrichting naar MBA. We hebben hier een  uitputting van slechts 10 procent van de begroting omdat dit door de slag op Datakwaliteit veel minder tijd kost. In de praktijk wordt deze handeling grotendeels geschreven op de afzonderlijke zaken in P1. Gemiddeld lopen we in geheel P2 ongeveer € 0,5 miljoen achter. De helft hiervan betreft het budget van inrichting naar MBA. De andere helft betreft werkvoorraad op het gebied van Geluid en het achterblijven van opdrachten. De werkvoorraad op het gebied van Geluid is een flink aandachtspunt vanwege het risico op het niet tijdig afronden van procedures. De OMWB communiceert uitvoerig met de deelnemers en heeft haar flexibele schil uitgebreid om de achterstand in te lopen.  

De provinciale opdracht blijft zo'n 7% achter. Dit wordt grotendeels veroorzaakt door openstaande vacatures. We zijn hierop aan het werven en houden goed contact met de Provincie over de inzet en de keuzes die we hierin maken. 

Op basis van de huidige bezetting wordt een aantal declarabele uren van ongeveer 365.000  verwacht. Echter, de komende maanden treedt al een groot aantal nieuwe medewerkers in dienst. Daarnaast bouwen we voort op de eerder ingezette koers en worden nieuwe initiatieven ontplooid om de gewenste bezetting op peil te krijgen. Op basis hiervan rekenen we er op dat komende perioden wordt ingelopen op het werkprogramma en dat de gerealiseerde uren op het niveau van de 2e begrotingswijziging zullen uitkomen. In de 2e Burap zullen we hier verder over rapporteren.

De Omgevingswet is van kracht. Door een goede voorbereiding is de overgang over het algemeen vlot verlopen. Problemen wordt gesignaleerd en actief opgepakt. In sommige gevallen moeten afspraken worden herzien (bijvoorbeeld het instellen van de OMWB als behandeldienst, ook bij verzoektaken). Inmiddels bereidt de OMWB zich voor op het adviseren over omgevingsvisie en omgevingsplan. De werkzaamheden worden vooralsnog binnen budget uitgevoerd.

De belangrijkste ontwikkeling in de eerste maanden van het jaar, is het aansluiten van onze VTH taken op de Omgevingswet. Dit vraagt aanpassingen in ons systeem en in onze manier van werken. Voor meldingen geldt direct een andere werkwijze, voor oude vergunningaanvragen vooralsnog niet. 

Het werken met MBA's roept nog veel vragen op, behandelen we deze individueel zoals de Omgevingswet beoogt, of bekijken we het toch in samenhang om de impact op de leefomgeving zo goed mogelijk in kaart te krijgen. 

Deze vragen uitzoeken kost tijd, we zullen de kengetallen van onze producten (deels) opnieuw moeten opbouwen in deze nieuwe realiteit. 

Het Interbestuurlijk Programma Versterking VTH stelsel (BP/VTH) loopt eind van 2024 af.  Dit programma wordt gefinancierd vanuit een SPUK regeling. Op dit moment is nog niet geheel duidelijk of het programma een vervolg gaat krijgen en in welke mate er nog middelen beschikbaar worden gesteld om "nog openstaande zaken" na afloop van het programma alsnog af te kunnen ronden. 

Bij de start van het IBP/VTH in 2022  is via de SPUK regeling een aanvraag gedaan voor de vergoeding van 5200 uur (€ 520.000,-). In november 2023 bleek dat door een gebrek aan uitvraag vanuit het programma de beschikbaar gestelde middelen niet gingen uit nutten. Daarom is in november 2023 een herziene aanvraag ingediend waarin OMWB het aantal te vergoeden uren heeft verlaagd van 5200 naar 4103 uur.  De beschikbaar gestelde middelen zijn destijds echter slechts beperkt naar beneden bijgesteld. Dit als gevolg van een doorgevoerde tariefswijziging voor 2023. De toegekende bedragen n.a.v. de herziene SPUK-aanvraag zijn slechts verlaagd van € 520.000,- naar € 512,875,-. 

Omdat OMWB in de SPUK aanvraag hoofdzakelijk had ingetekend op "algemene projecten" en de vraag in deze projecten nog steeds achterblijft, is het aantal gebruikte uren nog slechts 1004 uur (ten opzichte van de beschikbaar gestelde 4103 uur).  Tenzij het programma wordt verlengd en we alsnog de toegekende uren kunnen maken, moeten we er dus rekening mee houden dat niet benutte gelden na het sluiten van het programma terugbetaald zullen moeten worden.

Naar aanleiding van casussen als Tata Steel en Chemours neemt de belangstelling voor het voorkomen van gezondheidsschade bij inwoners toe. De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV) publiceerde in april 2023 het rapport ‘Industrie en omwonenden’. 

De OvV onderzocht hoe burgers in Nederland worden beschermd tegen de risico’s van soms jarenlange schadelijke industriële uitstoot en lozingen. Onderdeel van het onderzoek is de vraag in hoeverre rekening wordt gehouden met gezondheidseffecten voor omwonenden bij het  toestaan en controleren van langdurige industriële uitstoot. De OvV concludeert dat verbetering op meerdere vlakken noodzakelijk is voor de bescherming van de gezondheid van omwonenden. Zo wordt de betrokken ministeries verzocht te bewerkstelligen dat de bevoegde gezagen hun verantwoordelijkheden kunnen waarmaken. De bevoegde gezagen zullen de Omgevingsdiensten op dit onderdeel in moeten schakelen. Tevens wordt gevraagd om te borgen dat het voorzorgsprincipe zwaarder gewogen wordt in het systeem van het  vergunnen van persistente stoffen.

Gezondheid in het kader van de Omgevingswet wordt voor de taakuitvoering van de OMWB een thema. Naast een schone en veilige leefomgeving gaat de OMWB zich ook bezighouden met een gezonde leefomgeving vanuit de uitvoering van zijn VTH-taak. Gezondheid wordt  meegenomen in de beoordeling van een aanvraag. Hiervoor zoekt de dienst samenwerking met de GGD-en. Daarnaast krijgen gemeenten de mogelijkheid in het omgevingsplan regels op te nemen en decentrale  omgevingswaarden vast te leggen om bijvoorbeeld overbelasting door opeenstapeling van milieu- en gezondheidseffecten te verminderen. De OMWB kan hierbij samen met de GGD adviseren. De OMWB verwacht in de toekomst ook een goede bijdrage te leveren aan het meten van de luchtkwaliteit zoals  die bijvoorbeeld nu plaatsvindt bij de randweg van Bergen op Zoom.

Op en nabij het industrieterrein  in Bergen op Zoom gaf onderzoek door Team Meting en Onderzoek van de luchtkwaliteit (in de wijk) en emissie-metingen (in de schoorsteen van de asfaltcentrale) aanleiding tot aanpassing van het productieproces en daarmee tot een sterke reductie van de uitstoot van Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) en geur. De inzet van onze meetdienst in combinatie met de gezondheidsduiding door de GGD heeft bij de omwonenden ook veel onrust weggenomen. De OMWB verwacht deze bijdrage in de toekomst bij veel overlastsituaties te kunnen leveren.

Met ingang van de Omgevingswet op 1 januari 2024 is de aanhaakplicht komen te vervallen. Dit houdt in dat het niet meer verplicht is om tegelijkertijd met een melding/vergunningaanvraag een stikstofonderzoek in te dienen. Dit mag ook separaat worden gedaan. Hierdoor ziet de OMWB na Q1 2024 een terugloop in ingediende stikstofberekeningen. Een aantal gemeentes heeft daarnaast gebruik gemaakt van het aanbod van de OMWB om een gemeentebreed stikstofonderzoek voor woningbouw uit te voeren. Dit gemeentebrede stikstofonderzoek vergemakkelijkt het proces om vroegtijdig de afweging rondom significante effecten bij woningbouw te kunnen maken. Daarnaast heeft het als voordeel dat initiatiefnemers niet onnodig om stikstofonderzoeken wordt gevraagd. De OMWB denkt hierin dus oplossingsgericht met gemeentes me om ze te kunnen ontzorgen. 

De Vermijdings- en Reductieprogramma's (VRP's) voor ZZS bij afvalverwerkers werden vanwege de complexiteit van de ZZS uitvraag uitgesteld. Er werd door vertegenwoordigers van IPO aangegeven hiervoor een landelijke gedragen vervolgaanpak te gaan ontwikkelen. Helaas heeft drie jaar afstemmen en experimenteren, waarbij ook de Vereniging Afvalbedrijven (VA) was betrokken,  geen landelijke aanpak opgeleverd. Door de landelijke aandacht rondom ZZS, zoals bijvoorbeeld PFAS en het OVV-rapport Industrie en omwonenden willen we in Noord-Brabant gaan starten om de VRP's uit gaan vragen bij de afvalverwerkers en hierin een verdieping op de ZZS uitvraag (inventarisatie) inbouwen. Omdat deze kwestie landelijk speelt, is dit voorgelegd bij Omgevingsdienst NL en afgestemd met partner RIVM, het IPO en het ministerie van I en W. Momenteel wordt samen met de provincie gekeken op welke wijze de opdracht wordt vorm gegeven. In de 2e BURAP zal hier meer duidelijkheid over zijn. 

Om de werkprogramma's uit te kunnen voeren binnen het SPUK-budget voor energietoezicht, wordt de capaciteit voor energietoezicht in 2024 uitgebreid met ca. 3 fte. Uitbreiding van de formatie is een vereiste van het SPUK-budget. Met deze uitbreiding is de bezetting voor het energietoezicht helemaal op peil. 

Het ‘Besluit CO2-reductie werkgebonden personenmobiliteit’ treedt op 1 juli 2024 in werking. Het toezicht op deze regeling wordt vanaf 2025 een basistaak voor omgevingsdiensten. De OMWB zal voor deze taak budgetadviezen opnemen voor het werkprogramma 2025.

De aangekondigde verkenning naar de huidige en potentiële taken die verband houden met de energietransitie richt zich in de eerste plaats op de gevolgen van de productie, de opslag en transport en het gebruik van waterstof en op de gevolgen van de netcongestie.

Brandveiligheid is een basistaak die de OMWB voor de provincie uitvoert. Eind 2024 wordt een uitvoeringskader brandveiligheid opgeleverd.  Inmiddels is de samenwerking met de Veiligheidsregio tot stand gebracht, wat een verrijking van het proces betekent.  De uitvoering vindt plaats binnen het gestelde budget.

Stallendeadline
De stallendeadline is per 01-07-2024 een feit. De volgende diercategorieën zullen dan moeten voldoen aan de verscherpte Brabantse stal-eisen uit de Omgevingsverordening:

• varkens
• pluimvee
• geiten
• konijnen 

Momenteel is het handhelingsperspectief nog in afwachting van definitieve instemming door GS, al zijn de contouren van optreden inmiddels bekend. Verder heeft GS aangeven voor de 2e helft van 2024 zich volledig op de zogeheten 'stilzitters' te willen focussen. Stilzitters:

• voldoen momenteel níet aan de strenge stal-eisen (reductiepercentage)
• hebben voor 01-10-2023 géén vergunning natuur aangevraagd
• betreft géén PAS-melder

Uit een eerste inventarisatie blijkt er in ons gebied sprake van ongeveer 90 bedrijven in die categorie. Met de huidige capaciteit zouden wij hiervan 56 bedrijven kunnen bezoeken. Het is niet mogelijk alle bedrijven in die categorie nog in 2024 te bezoeken, omdat we ook rekening moeten houden met bijvoorbeeld mogelijke uitval van toezichthouders, repressieve zaken. Dit beeld wordt ook geschetst bij andere Omgevingsdiensten.

Dashboard veehouderij
Vanuit het project IGW is sinds 22 april j.l. het 'Dashboard veehouderij' gelanceerd en vanaf dat moment raadpleegbaar door onze opdrachtgevers, zowel gemeenten als de provincie. Om het dashboard gemakkelijk te kunnen raadplegen is een document met daarin de achtergrond, context en handleiding . Dit is gedeeld met de AO-contactpersonen. 

Het belangrijkste product, namelijk het ontwikkelen van een Dashboard met realtime ontsluiting van data afkomstig van onze controles, is hiermee een feit. Een heugelijke mijlpaal!

In 2024 wordt de vragenlijst voor de toezichthouders (het verzamelen van de data) nog verder aangescherpt. Daarnaast wordt een governance model ontwikkeld voor het werk ná het project (het omschakelen naar 'Business as usual') IGW.